Kompetencje samorządu uczniowskiego

Najprawdopodobniej każdy uczeń spotkał się z pojęciem samorządu uczniowskiego. Przekonał się także, jak działają jego organy. Być może był nawet ich członkiem. Instytucja ta jest niezwykle ważna w życiu całej placówki edukacyjnej, dając możliwość wpływania na działalność szkoły oraz ucząc samorządności, czy pracy w grupie. Samorząd (a właściwie jego organy) ma również wiele kompetencji, o których istnieniu warto wiedzieć.

Aktualnie kompetencje samorządu ustalają dwie ustawy: z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. 2018 poz. 996 ze zm.) oraz z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. 2018 poz. 1457 ze zm.). Poza tym minister właściwy do spraw oświaty może w rozporządzeniach uszczegóławiać niektóre kwestie.
Samą podstawą do działania samorządu uczniowskiego jest art. 85 Prawa Oświatowego. Mówi on, w ustępie drugim, że tworzą go wszyscy uczniowie szkoły bądź placówki edukacyjnej. Bardzo często mówi się „samorząd” na jego organy, co jest błędnym skrótem myślowym. Tak mówią jednak ustawy. Jest to spowodowane tym, że w każdej szkole organy mogą mieć różne nazwy. Dlatego też niemożliwe jest użycie w prawie nazwy „zarząd” czy „rada”.

Ustawowo wprowadza się także swoisty system demokratyczny w organizacji pracy tej instytucji. Kolejny ustęp nakazuje bowiem uchwalenia regulaminu samorządu uczniowskiego w głosowaniu równym, tajnym i powszechnym. Mówi on także o tym, iż jego organy są jedynymi reprezentantami wszystkich uczniów w placówce bądź szkole.

Art. 68 ust. 6 nakłada na dyrektora szkoły obowiązek współpracy z organami uczniowskimi, co jest gwarantem tego, iż ich głos będzie wysłuchany (a przynajmniej powinien być).

Art. 85 określa także pierwsze prawa samorządu uczniowskiego. Ustawa jasno stwierdza, iż instytucja ta może przedkładać opinie i wnioski we wszystkich sprawach szkoły, a w szczególności tych dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak:

prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami,
prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu,
prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań,
prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej,
prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi w porozumieniu z dyrektorem,
prawo wyboru nauczyciela pełniącego funkcję opiekuna samorządu.

Kolejne trzy punkty dotyczą bardziej organów samorządu, a nie ogółu uczniów, chociaż gazetkę szkolną mogą wydawać osoby z np. zarządem samorządu niezwiązane, a które otrzymały swoistą delegację od tego organu do wykonywania tejże czynności. Podobnie może się stać w prawie określonym w punkcie piątym. Ostatnie prawo jest kwestią oczywistą. Uczniowie powinni decydować o tym, kto będzie sprawował nad nimi (a częściej nad ich organami) opiekę.

To jednak niejedyne kompetencje oraz możliwości działania tejże instytucji. Ten sam artykuł Prawa Oświatowego mówi również, iż spośród uczniów można wyłonić radę wolontariatu.

Art. 81 tego aktu dozwala samorządowi (lecz tylko w przypadku szkół ponadpodstawowych) na złożenie wniosku o powołanie rady szkoły, tj. organu, w skład którego, w równej liczbie, wchodzą: nauczyciele, rodzice i uczniowie.

Zgodnie z art. 100 samorząd opiniuje również wniosek o ustalenie jednolitego stroju na terenie szkoły (tj. mundurków). Może on także być inicjatorem tego obowiązku. Jeżeli dyrektor wprowadzi ten obowiązek (licząc się z opiniami), to uczniowski organ wypowiada się także na temat wzoru tego właśnie stroju.

Zarządzający szkołą może także stwierdzić, że w celu ochrony mienia szkoły bądź placówki konieczne jest zainstalowanie monitoringu na jej terenie. W tym przypadku zgodnie z art. 108a, z samorządem także przeprowadzane są konsultacje w tej sprawie.

Głos uczniów musi być wysłuchany również w przypadku głosowania przez radę pedagogiczną nad skreśleniem jednego z nich z listy osób tam uczęszczających (art. 68 ust. 2).

To tylko fragment tekstu. Całość znajduje się w I numerze „Kongresów”, który można przeczytać, klikając poniżej.
Pobierz pierwszy numer!