Mimo ciągłego rozwoju, wzrostu zamożności społeczeństwa i wprowadzania przepisów prawnych na rzecz jak największej transparentności w różnych sferach życia, nadal wielu działaniom towarzyszy korupcja. Organizacja Transparency International opublikowała raport „Corruption Perception Index 2023”, w którym ocenione zostały różne państwa pod kątem percepcji poziomu korupcji w nich występującej. Jak sklasyfikowano poszczególne kraje? Które miejsce zajęła Polska?
Problematyka korupcji – jak ją rozumieć?
Korupcja to aktualnie jeden z największych problemów społecznych państw. Temat o dużym rozgłosie, często poruszany w mediach i stale powracający. Pod tym pojęciem można rozumieć wszelkie formy nadużycia i wykorzystania swojej władzy, zajmowanej pozycji, stanowiska, różnych powiązań dla osiągnięcia osobistych korzyści i prywatnych celów. Korupcja to każda forma wyrażająca żądanie, oferowanie, dawanie lub przyjmowanie łapówki albo innej korzyści, lub obietnic. Jest w stanie także dostosować się do zmieniających się okoliczności i przepisów prawnych, a także ewoluować z czasem.
Korupcja generuje ogromne koszty
Wszelkie przejawy korupcji mają szkodliwy wpływ na osłabienie demokracji. Hamują także rozwój gospodarczy, obniżają poziom zaufania społecznego i sprzyjają narastaniu nierówności, biedzie oraz podziałom społecznym. Te wszystkie zjawiska są ze sobą ściśle związane, a korupcja przenika z jednego sektora do drugiego w szybkim tempie. Działania korupcyjne zwykle niosą za sobą wiele negatywnych konsekwencji, które obarczają społeczeństwo różnorodnymi kosztami, niekoniecznie zawsze finansowymi.
Korupcja stanowi wyzwanie zarówno na poziomie międzynarodowym, krajowym, jak i regionalnym. Politycy mogą nadużywać publicznych środków na swoją korzyść, faworyzując własne interesy. Mają możliwość przyznawania stanowisk lub udzielania wsparcia finansowego organizacjom i fundacjom związanym z ich bliskimi. Takie działania generują koszty polityczne, które objawiają się ograniczeniem wolności, brakiem przejrzystości i jawności działań. To z kolei osłabia demokrację, a zaufanie społeczne do rządu dramatycznie maleje, co wydaje się być oczywistą konsekwencją.
Ograniczenia i problemy życia codziennego
Korupcja ogranicza możliwości rozwoju gospodarczego oraz wzbogacenia się społeczeństwa, gdyż wiele działań w sferze polityki i biznesu odbywa się poza oficjalnymi kanałami. Niewłaściwe opodatkowanie części środków wymaga większych obciążeń fiskalnych dla reszty społeczeństwa. Taki stan rzeczy może sprzyjać przesunięciu aktywności do szarej strefy. Konsekwencje ekonomiczne mają istotny wpływ na stan gospodarki oraz stabilność finansową.
Obecność korupcji dodatkowo utrudnia życie zwykłych ludzi – osób chorych, starszych i dzieci. Świadomość, że nie są w stanie załatwić pewnych spraw lub mogą zrobić to jedynie w ograniczonym zakresie, może budzić niepokój i frustrację. Są to sprawy życia codziennego, jak dostęp do opieki medycznej, leków czy załatwienie prostych formalności urzędowych. To ogromne koszty społeczne, gdzie niestety życie czy zdrowie mogą stać się „towarem korupcyjnym”.
Korupcja w raporcie CIP: Dania na pierwszym miejscu
Opracowaniem wyników Indeksu Percepcji Korupcji („Corruption Perception Index”) zajmuje się organizacja Transparency International. Publikowany jest on co roku i bierze pod uwagę 180 państw. Klasyfikuje państwa w zależności od postrzeganego poziomu korupcji w instytucjach publicznych. Mierzy, jak bardzo skorumpowany jest sektor publiczny danego kraju według ekspertów i przedsiębiorców, nie zdaniem opinii publicznej. Maksymalna liczba stu punktów w rankingu oznacza brak problemów z korupcją. Im wynik jest mniejszy, tym poziom korupcji jest większy.
Jak podaje najnowszy raport „Corruption Perception Index”, w 2023 roku, drugi rok z rzędu, najmniejsze problemy z korupcją na świecie odnotowano w Danii, która po raz kolejny uzyskała wynik 90 punktów. Drugie miejsce na świecie ponownie przypadło Finlandii (87 punktów), a trzecie Nowej Zelandii (85 punktów). Na miejscu czwartym i szóstym pozostałe kraje Europy Północnej, czyli Norwegia i Szwecja. W ostatniej czwórce raportu znalazły się: Sudan Południowy, Syria, Wenezuela (wszystkie kraje otrzymały 13 punktów) oraz Somalia (11 punktów).
Unia Europejska z najmniejszymi problemami
Na najwyższych miejscach rankingu indeksu CPI znajdują się przede wszystkim kraje Europy. W czołowej dziesiątce stanowią one 80% ze średnią 82,5 punktów. Spośród państw leżących (przynajmniej częściowo) w Europie najniżej w rankingu znalazła się Rosja zajmując 141. miejsce z 26 punktami. Jest to spadek o cztery miejsca względem poprzedniego roku. Jeśli chodzi o kraje członkowskie Unii Europejskiej, to najniżej znalazły się Węgry – na 76. miejscu, z takim samym wynikiem jak na przykład Mołdawia i Macedonia Północna, czyli kraje posiadające status kandydatów do Unii.
Korupcja: Polska ze spadkiem w rankingu
Wszystkie wymienione wcześniej koszty związane ze zjawiskiem korupcji mają wpływ na codziennie życie, dlatego kluczowe jest stałe działanie przeciwko korupcji. Wyniki „Corruption Perception Index” pokazują, że zarówno w Polsce, Unii Europejskiej, jak i na całym świecie jest jeszcze wiele do zrobienia w tym kontekście.
W 2023 roku Polska uplasowała się na 47. miejscu z liczbą 54 punktów w rankingu Indeksu Percepcji Korupcji. Jest to spadek o dwie pozycje względem poprzedniego roku. W ubiegłorocznym rankingu nasz kraj również zanotował spadek, wtedy o jedną pozycję. Pozycja Polski ma tendencję spadkową od 2015 roku, kiedy to znalazła się na 29. miejscu. Jednym wyjątek stanowią lata 2020-2021, kiedy pozycja wzrosła o trzy miejsca. W zestawieniu za 2023 roku wyprzedziły nas takie państwa jak: Izrael, Botswana, Chile czy Urugwaj. Natomiast tuż za nami (różnicą jednego punktu) uplasowała się na przykład Gruzja, Grenada, Rwanda i Cypr.
Ku transparentności
Bez odpowiedzialnego sprawowania władzy, ścigania przypadków korupcji, zwiększania świadomości społecznej, edukacji oraz dążenia do przejrzystości i jasności nie zmieni się nic. Społeczeństwa powinny zmierzać ku transparentności we wszystkich sferach działalności. Zapewnienie rzetelnej i transparentnej informacji stanowi fundament praw człowieka. To od nas zależy, czy dostępne mechanizmy walki z korupcją będą uruchamiane, czy też pozostaną w sferze niewykorzystanych możliwości.
Fot. nagłówka: Towfiqu barbhuiya | Unsplash
Źródła:
https://www.transparency.org/en/cpi/2023
https://www.batory.org.pl/ftp/program/przeciw-korupcji/publikacje/czym_jest_korupcja.pdf
https://www.gov.pl/web/rdos-gdansk/pojecie-korupcji
O autorze
Absolwent Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych I stopnia w Gdańsku, student tego samego kierunku na II stopniu, a także student filologii szwedzkiej. Czas lockdownu zmotywował go do angażowania się w nowe projekty. W taki sposób znalazł się w mediach studenckich, gdzie współtworzył programy na żywo, przeprowadzał wywiady, przygotowywał audycję we współpracy z gdańskim oddziałem GUS. Doświadczenia dziennikarskie w formie warsztatowej zdobywał na takich projektach jak: Stan Młodych, Dziennikarze na rzecz globalnych wyzwań czy Młoda Redakcja. Wolny czas poświęca na sport, odkrywanie nowej muzyki czy czytanie książek.