1 marca 1456 roku w Krakowie na świat przyszedł Władysław Jagiellończyk. Z okazji owej rocznicy, nie sposób przejść obojętnie obok tej kluczowej dla rozwoju jagiellońskiej polityki dynastycznej postaci.
Czym właściwie jest polityka dynastyczna? Jest to zespół działań podejmowanych przez dynastię w celu opanowania jak największego obszaru na drodze sojuszów, mariaży lub interwencji. Dewizą polityki dynastycznej Jagiellonów była aktywna i przemyślana polityka zagraniczna. Jej największy rozkwit zaobserwować możemy za czasów Kazimierza IV – ojca dzisiejszego jubilata.
Fundamenty wzniesione przez Kazimierza Jagiellończyka
Ewenementem związanym z tą postacią jest sama koronacja, która miała miejsce w 1447 roku. Oznaczała ona nie tylko powrót władzy królewskiej po 3-letnim bezkrólewiu, które nastąpiło po śmierci Władysława Warneńczyka pod Warną, ale i również była pierwszą dyplomatyczną misją nowego króla. Koronacja ta bowiem przywracała zerwaną wcześniej unię polsko-litewską. Kazimierz został również pierwszym władcą będącym jednocześnie królem Polski i wielkim księciem litewskim, co ostatecznie pozytywnie wpłynęło na wspólną przyszłość obu państw.
Ważną rolę odegrała również jego żona – Elżbieta Habsburżanka (zwana również Rakuszanką). Nie bez powodu nazywana jest ona „matką królów”. Czterech urodzonych przez nią synów w różnym czasie (i miejscu) objęło tron królewski, a córki wyszły za mąż za strategicznych z punktu widzenia relacji władców czy następców europejskich krain.
Jednym ze wspomnianych wcześniej synów był Władysław Jagiellończyk.
Władysław wkracza na scenę
Genezą pojawienia się na arenie międzynarodowej Władysława jest układ zawarty pomiędzy Kazimierzem Jagiellończykiem a Jerzym z Podiebradu w 1462 roku. Ustalono wówczas, że po śmierci Jerzego tron czeski przypadnie Jagiellonom. Z powodu trudnej sytuacji wewnętrznej, mimo zapewnień i układów, w 1471 roku o koronę trzeba było zawalczyć. W takich realiach wytypowany Władysław Jagiellończyk przystąpił do starć z Maciejem Korwinem, ostatecznie obejmując swoim panowaniem większą część ziem.
Kolejnym celem Władysława stały się Węgry, które po śmierci Korwina pozostały bez władcy. Również w tym przypadku mówić możemy o rywalizacji, tym razem jednak była to rywalizacja wewnątrz dynastii. Popierany przez magnaterię węgierską Władysław walczył ze swoim bratem, późniejszym królem polski Janem posiadającym poparcie polskiej szlachty. W 1491 roku pojedynek wygrał Władysław, żeniąc się z wdową po poprzednim władcy.
Pozorny sukces w Wiedniu
Rok przed swoją śmiercią Władysław Jagiellończyk spotkał się wraz z bratem Zygmuntem Starym i cesarzem Maksymilianem w Wiedniu. Habsburgowie zobowiązali się pozostać neutralni w narastającym konflikcie z Rosją. Miało to jednak swoją cenę – ustalono, że gdy na Węgrzech i w Czechach wygaśnie dynastia Jagiellonów, władzę przejmą Habsburgowie.
Wbrew pozorom, nie był to ani dobry, ani korzystny układ. Strona Jagiellońska nie uwzględniła, że następca tronu z powodów preferencji seksualnych nie zapewni potomka gotowego objąć po nim rządy. Realizacja postanowień wiedeńskich przyszła już w roku 1526. Wspomniany już następca, Ludwik Jagiellończyk, zginął w bitwie pod Mohaczem.
Wybitnej dynastii już nigdy nie udało się powrócić ani wyjść poza granice Korony i Litwy. Z tego właśnie powodu postać Władysława jest tak szczególna i godna uwagi.
Następstwa polityki dynastycznej Jagiellonów dla Rzeczpospolitej
Prowadzenie tej zdecydowanie intensywnej polityki niosło ze sobą ogromne koszta, które ostatecznie zostały bez pokrycia, co wpłynęło na zdolność militarną w napiętej konfliktowej sytuacji ponadnarodowej. Negatywem jest też fakt, że kraj ostatecznie utracił wpływy w krajach przy swojej południowej granicy, a także zaniechanie rewindykacji Śląska do Korony. Gdy Władysław został królem Węgier, ta kraina przeszła pod jego panowanie. Następnie nadał je swojemu bratu Zygmuntowi, a ten, gdy otrzymał polską koronę, porzucił nadane ziemie, które na długi czas wróciły do Czech.
Ta polityka zbierała również i pozytywne plony. Poprawie uległo bezpieczeństwo granic, a także doszło do osłabienia niemieckich wpływów w kraju. Nastąpił duży wzrost potęgi Jagiellonów na arenie międzynarodowej. Była to jedna z najważniejszych dynastii wchodzącej w nowożytność Europy, a państwa przez nich rządzone wyróżniały się wysokim stopniem rozwoju i były rządzone bardzo dobrze.
O autorze
Licealistka, redaktorka, działaczka, asystentka społeczna Posłanki, feministka i lewaczka. Miłośniczka kawy, języka niemieckiego, historii nowożytnej, a także polskiej polityki.