Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, dlaczego tak trudno jest wstać rano? Na pewno każdemu z nas przy akompaniamencie porannego budzika towarzyszyła myśl „jeszcze pięć minut”. Nie jest to jednak problem, którego nie da się nie rozwiązać.
Zacznijmy od początku. Sen człowieka dzielimy na dwie główne fazy – NREM i REM. Pierwsza z nich (non-rapid eye movement), inaczej zwana snem wolnofalowym czy też głębokim, charakteryzuje się spadkiem ciśnienia krwi, spowolnieniem metabolizmu i szybszym gojeniem się ran. Drugą fazą jest faza REM (rapid eye movement) – trwa zwykle od 5 do 30 minut i pojawia się epizodycznie co 90 minut. Podczas niej występuje największa szansa na pojawienie się snu. Często nazywana jest również snem paradoksalnym, ponieważ, pomimo dużej aktywności mózgu, mięśnie pozostają rozluźnione.
W skład fazy NREM wchodzi oczywiście zasypianie, które średnio zajmuje około 15 minut. Następuje wtedy stopniowy spadek aktywności mięśni. Podczas tej fazy wybudzimy się bez większego problemu, dlatego, jeśli w trakcie dnia najdzie nas ochota na drzemkę, to nie powinna ona trwać dłużej niż wspomniane wcześniej 15 minut.
Następnym etapem jest sen płytki. W tym momencie temperatura ciała spada o pół stopnia Celsjusza, świadomość zostaje zniesiona, jednakże osobę śpiącą łatwo jest wybudzić.
Po śnie płytkim następuje sen głęboki. Gałki oczne nie poruszają się, dochodzi do konsolidacji pamięci deklaratywnej (długotrwałej), a krew płynie od mózgu do mięśni, wspomagając tym samym ich regenerację. Pojawiają się także fale delta o wysokiej amplitudzie. Wybudzenie w tym czasie skutkuje chwilową dezorientacją. Ostatnią fazą cyklu snu jest faza REM.
Tajniki dobrego snu
Światło – jego brak, a w szczególności światła niebieskiego (telefon, telewizor itp.) sprawia, że nasz organizm zaczyna wydzielać melatoninę, czyli hormon snu, który sprawia, że jesteśmy senni. Zaleca się, aby na około 1-2 godzin przed snem odłożyć jakąkolwiek elektronikę i – na przykład – przeczytać książkę.
Godziny – zakładając, że śpimy około 7-8 godzin dziennie, ważne jest, aby nie obudzić się w trakcie snu głębokiego. Zatem idąc spać o godzinie 22:30, budzik należy ustawić na godzinę, która będzie wielokrotnością 90 minut, czyli np. 6:00.
Jedzenie – zaleca się, aby nie spożywać żadnych posiłków na 3 godziny przed snem.
Temperatura – najlepszą temperaturą, która pozwoli na zdrowy sen, jest wartość między 16 a 20 stopni Celsjusza.
Używki – alkohol i nikotyna zakłócają przebieg snu głębokiego, dlatego zaleca się ich unikanie przed snem.
Regularność – jest bardzo ważna dla ostatecznej jakości snu i tego, jak czujemy się rano. Każdorazowe przerwanie prowadzi do „rozstrojenia” zegara biologicznego, co w konsekwencji sprawia, że czujemy się niewyspani.
Na koniec kilka ciekawostek na temat snu.
- Chorobą związaną z napadowym pojawianiem się snu REM podczas czuwania (w dzień) to narkolepsja.
- Niedobór fazy REM u szczurów może doprowadzić do śmierci zwierzęcia w ciągu kilku tygodni.
- Przeciętny człowiek potrafi obudzić się do 6 razy w ciągu nocy, nawet o tym nie wiedząc.
- Rekord czasu bez snu należy do Randy’ego Gardnera, który w 1964 r. (miał wówczas 17 lat) nie spał przez 264 godziny i 12 minut. Nie korzystał przy tym z żadnych stymulantów.
- Lęk przed zasypianiem nazywa się somnifobią.
- 12% ludzi śni w kolorze czarno-białym. Przed wynalezieniem kolorowej telewizji ten współczynnik wynosił 75%.
O autorze
Uczeń liceum, radny Młodzieżowej Rady dzielnicy Białołęka, działacz społeczny i młodzieżowy. Uwielbia koszykówkę oraz piłkę nożną.