Przejdź do treści

Groza na kartach powieści. Dlaczego kochamy straszną literaturę?

Literatura grozy wciąż cieszy się dużą popularnością, a wydawnictwa nieustannie publikują nowe tytuły, które przyciągają różne pokolenia czytelników. Ludzie z zaangażowaniem śledzą fascynujący świat psychologii, w którym obecny jest  strach i niepokój. Mrożące krew w żyłach historie zabierają nas w emocjonalną podróż, podczas której możemy zmierzyć się ze swoimi lękami czy niepewnościami. Wielu czytelników jest zainteresowanych mrocznymi aspektami natury ludzkiej i poszukiwaniem dodatkowych wrażeń. Czym jest literatura grozy i dlaczego tak często po nią sięgamy?

fot. Pixabay

Historia literatury grozy 

Jednym z najstarszych podgatunków literatury grozy jest powieść gotycka. To jedna z odmian literatury fabularnej występującej w 2. połowie XVIII wieku. Opuszczone budynki, gotyckie zamki, mroczne lasy to charakterystyczne miejsca akcji odpowiadające temu gatunkowi. Elementy nadprzyrodzone i tajemnicze scenerie nadają historiom groźnego klimatu i irracjonalnych cech. Pisarze gotyccy skupiali się także na psychologicznych aspektach, badając głęboko skrywane ludzkie lęki. Autorami znanymi z literatury grozy są Mary Shelley, Edgar Allan Poe czy Matthew Gregory Lewis. Powieść gotycka stanowiła fundament dla rozwoju literatury grozy. Zdecydowanie miała także wpływ na rozwój współczesnych thrillerów czy horrorów (pierwszą formą powieści grozy była właśnie powieść gotycka).

Warto także zwrócić uwagę na horror, który jest jedną z odmian literatury fantastycznej, powstałej w XVIII w. (w powieści gotyckiej i powieści grozy). Motywy w nim występujące mają przede wszystkim budzić strach w czytelniku oraz  inne silne reakcje emocjonalne. W horrorach wykorzystuje się duchy, wampiry oraz wędrówki po starych zamkach. Obecnie gatunek ten jest jedną z  form kultury popularnej. Twórcy ukazują literaturę grozy na różne sposoby. Inaczej robi to King w swoich książkach, a inaczej Hitchcock na ekranach.

Dlaczego sięgamy po takie gatunki?

Literatura grozy jest niezwykle fascynująca i w dużej mierze wiąże się z ludzką psychiką. Czytelnicy bardzo często sięgają po książki, które budują napięcie i angażują w taki sposób, że trudno jest się od nich oderwać. Dzięki temu pozycje stają się interesujące, ponieważ czyta się je w zawrotnym tempie. Oprócz tego uwagę przykuwają nadprzyrodzone zjawiska i istoty, takie jak duchy, zjawy, czarownice, demony. Dodatkowo bardzo często fabuła skupia się wokół nawiedzonych miejsc. Znacznie odbiega to od realnego świata, dlatego jest to świetny sposób, aby oderwać się od codzienności i okazja na to, aby oczyma wyobraźni przenieść do innego świata. Kolejnym powodem może być chęć przeżycia dreszczu emocji bez rzeczywistego zagrożenia.

fot. Pixabay

Co prawda, czytane historie wzbudzają w nas strach, ale odbiorcy zdają sobie sprawę z tego, że nic im się nie stanie. Przeżycie grozy może doprowadzić również do oczyszczenia emocjonalnego, pomóc w przepracowaniu swoich lęków czy rozładować intensywne uczucia. Wielu ludzi sięga po literaturę, aby poradzić sobie z trudną rzeczywistością.

Współczesne media

Elementy opisywane w literaturze możemy odnaleźć w filmach, serialach czy grach (np. Dead Space czy Silent Hill 2). Media bazują na motywach i postaciach obecnych w książkach. Scenarzyści często szukają inspiracji w początkach, które miały miejsce w klasyce literatury. Historie zazwyczaj są interpretowane na nowy sposób, dzięki czemu przyciągają odbiorców. Osoby, które nie są zainteresowane literaturą, ale są fanami innych powyższych form, mogą z ciekawości sięgać po oryginalne teksty. W grach, filmach i serialach tworzone są realistyczne efekty wizualne, które są kluczowe dla budowania atmosfery grozy i napięcia. W porównaniu do literatury są one przedstawione bezpośrednio i nie wymagają wyobrażenia przedstawianych wydarzeń.

Muzyka również czerpie inspiracje z literatury gotyckiej i horrorów. Można zauważyć to przede wszystkim w rocku czy metalu. Mroczny klimat piosenek, teledysków przyciąga liczne grupy fanów. Bardzo często w tekstach utworów, charakteryzacjach wykonawców i w efektach specjalnych obecne są motywy gotyckie. Na płycie Iron Maiden znajduje się utwór pt. Phantom of the Opera, który nawiązuje do klasyka Gastona Leroux Upiór Opery.

Literatura grozy 

Warto spojrzeć na klasyki i nowości z literatury grozy, które z powodzeniem przyciągają czytelników i cieszą się zainteresowaniem. Oto kilka przykładów:

  • Frankenstein Mary Shelley
  • Dracula Bram Stoker
  • Upiór opery Gaston Leroux
  • twórczość Edgara Allana Poe’a m.in. Czarny kot
  • Człowiek w czarnym kapeluszu H.P. Lovecraft
  • Rebecca Daphne du Maurier
  • Lśnienie Stephen King
  • Sklepik z marzeniami Stephen King
  • Czarna wołga Paul Tremblay
  • Po drugiej stronie jeziora Riley Sager
  • Dom stu szeptów Graham Masterton.

Obecna pora roku i jesienny klimat pozwalają na zanurzenie się w głąb literatury. Jest to świetna okazja na odkrycie nowych twórców i gatunków literackich oraz na to, aby zagłębić się w klasykę.

fot. nagłówka: Pixabay

Bibliografia:

Głowiński Michał i in., Słownik terminów literackich, pod red. Janusza Sławińskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2002.

O autorze

Studentka Edytorstwa na Uniwersytecie Opolskim. W wolnym czasie czyta książki. Miłośniczka kotów, badmintona i gier planszowych.