Bądź krwiodawcą – bo warto!

W 2020 roku w Polsce 552065 dawców oddało łącznie 1085712 donacji (jedna donacja to, w zależności od jej typu, od 250 do 600 mililitrów krwi lub jej składników). Mimo że liczby te z roku na rok rosną, to wciąż za mało, jeżeli mówimy o potrzebach całego kraju!

Od jak dawna w Polsce oddaje się krew?

Po raz pierwszy w Polsce krew do celów medycznych pobrano w 1935 roku w ramach projektu krwiolecznictwa, utworzono wtedy także Polski Instytut Pobierania i Konserwacji Krwi pod kierownictwem doktora Henryka Gnoińskiego przy Szpitalu Głównym PCK w Warszawie. Jednak dopiero od 1958 roku można mówić o powstaniu honorowego krwiodawstwa w Polsce, kiedy to zaprzestano pobierania opłat za pobrania i zaczęto promować oddawanie krwi w celach ratowania ludzkiego życia.

Na czym polega oddanie krwi?

Krew możemy oddać w szpitalu, stacji krwiodawstwa i krwiolecznictwa, ale coraz częściej także podczas specjalnych, terenowych akcji, w czasie których punkty takie organizuje się w szkołach czy autobusach. Dawcą zostać może każdy, kto ukończył 18 lat, ma góra 60 lat, waży więcej niż 50 kilogramów oraz w przeciągu 6 miesięcy nie miał przeprowadzonych zabiegów chirurgicznych, tatuowania lub kolczykowania, a także kobiety rok po urodzeniu dziecka. Przed oddaniem krwi należy wypełnić kwestionariusz, w którym należy odpowiedzieć SZCZERZE na kilka pytań – nie bój się o ujawnienie swoich danych osobowych ani nie zatajaj informacji, które mogą okazać się później kluczowe. Następnie każdego (nawet stałego, honorowego dawcę krwi) czeka wstępna morfologia (szczegółowość badania zależy od rodzaju donacji). W jej wyniku otrzymuje się wyniki badań, takich jak: poziom hemoglobiny, test kiłowy, test na grupę krwi układu ABO, grupę krwi układu Rh, a przy kolejnych donacjach również inne układy grupowe, czy test na przeciwciała. Po tym, gdy wyniki morfologii wrócą z laboratorium, następuje rozmowa z lekarzem oraz możliwe są dodatkowe badania. To dopiero lekarz decyduje, czy możesz oddać krew, czy nie.

Pobranie krwi w celach donacji odbywa się podobnie jak to do morfologii – po zdezynfekowaniu ręki nad zgięciem łokcia dokonuje się wkłucia, a następnie krew przetaczana jest do podpiętego plastikową rurką worka. Dłoń należy regularnie zginać w celu lepszego przepływu krwi. Następnie, po napełnieniu woreczka, igła jest bezpiecznie usuwana, a miejsce po wkłuciu dezynfekowane i zaklejane plastrem. Całe przedsięwzięcie trwa, zależnie od obłożenia miejsca oddania oraz uwarunkowań osobistych, od pół godziny do około dwóch godzin. Samo pobranie trwa zwykle od 5 do 10 minut.

Załączamy link do treści kwestionariusza kandydata na dawcę krwi: https://krwiodawcy.org/ankiety-dla-kandydatow-na-dawcow

Jak często można oddawać krew?

Krew pełna może być pobierana nie częściej niż 6 razy w roku (co 2 miesiące) od mężczyzn i nie częściej niż 4 razy w roku (co 3 miesiące) od kobiet, przy czym przerwa pomiędzy kolejnymi donacjami nie może być krótsza niż 8 tygodni. Osocza (pobieranego metodą plazmaferezy automatycznej) od jednego dawcy nie można pobrać w okresie roku więcej niż 25 litrów, przy czym przerwa pomiędzy poszczególnymi donacjami nie może być krótsza niż 2 tygodnie, zaś zabiegi pobrania płytek krwi w procesie trombaferezy mogą być wykonywane nie częściej niż 12 razy w roku (co miesiąc). Przerwy pomiędzy tymi zabiegami nie powinny być krótsze niż 4 tygodnie.

Jakiej krwi potrzeba najbardziej?

Naturalnie, każda grupa krwi jest pożądana, gdyż potrzebna jest ona do przetaczania podczas operacji, ale również w celach naukowych, jako surowiec do tworzenia leków czy podczas badań klinicznych. Nie musisz jednak wyrażać na to zgody – na dole każdego kwestionariusza jest możliwość odmówienia przechowywania twojej krwi. Pamiętaj, że nikt nie może odmówić ci zostania dawcą tylko dlatego, że masz „popularną” grupę krwi!

Najrzadszą i najbardziej pożądaną grupą krwi jest grupa AB – jako jedyna nie posiada naturalnych przeciwciał. Osoba z grupą AB jest uniwersalnym biorcą, bo każda grupa krwi pasuje do jego organizmu, jednak grupa krwi AB może być przetoczona jedynie osobie z grupą AB. Z punktu widzenia użyteczności najbardziej oczekiwana jest krew grupy O Rh-, ponieważ w nagłych wypadkach, przy braku krwi właściwej grupy, może być przetoczona każdemu biorcy. Problem tkwi w tym, że jest to jedna z najrzadziej występujących grup krwi. Posiada ją zaledwie ok. 7 proc. Polaków oraz od 4 do 9% ludzi na świecie.

Nie tylko anonimowi oddają krew – Jackie Chan też! 😉

Jakie są profity z oddawania krwi?

Zaczynając od najbardziej błahego, acz najważniejszego: osoba, która oddaje krew, ma po prostu dobre serce. Oddanie krwi nie boli, nic nie kosztuje i nie wymaga szczególnych przygotowań (należy jedynie dzień przed oddaniem pić dużo wody lub soków owocowych i unikać ciężkostrawnych posiłków oraz używek). Twoja dobra wola może uratować życie setek ludzi oraz przyczynić się do rozwoju medycyny – jedna jednostka krwi może uratować życie nawet trzem osobom. Prócz tego, każda osoba, która oddała krew może liczyć na pudełko czekolad (z doświadczenia aktywnego krwiodawcy mogę dodać, że są pyszne!) lub na darmowy obiad w ośrodku oddania krwi (niestety coraz rzadziej z powodów epidemiologicznych oraz finansowych).

Po oddaniu odpowiedniej ilości krwi (co najmniej 5 litrów dla kobiet i 6 litrów dla mężczyzn) Polski Czerwony Krzyż, na podstawie wniosku, wystawia osobie zaświadczenie wraz z książeczką i tytułem „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi”. Tytuł ten uprawnia m.in. do:

bezpłatnych badań diagnostycznych,
pierwszeństwa w kolejce do lekarza,
ulgi podatkowej w postaci odliczenia wartości oddanej krwi od dochodu (obecnie jeden litr krwi wyceniany jest na ok. 130 złotych),
dnia wolnego od nauki lub pracy – w dniu oddania na mocy § 12 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. Dz. U. nr 60 z 1996 r. poz. 281 (w przypadku niezakwalifikowania się do oddania krwi lub w przypadku zgłoszenia się na badania kontrolne dzień wolny nie przysługuje, wydawane jest wówczas zaświadczenie usprawiedliwiające nieobecność w pracy lub w szkole na czas określony)
darmowych przejazdów komunikacją miejską (tu obowiązuje jednak wyższe kryterium oddania krwi, dla mężczyzn 18 litrów, a dla kobiet 15) lub wysokich zniżek (od 50 do 75%),
bezpłatnego zaopatrzenia w leki podstawowe i uzupełniające do wysokości urzędowych limitów cen oraz bezpłatne leki, które Zasłużony Honorowy Dawca Krwi może stosować w związku z oddaniem krwi.

Druzgoczące statystyki, czyli krwi jest za mało!

Kluczowe jest uświadomienie społeczeństwa o niebywałej cenie krwi, której oddawane jest wciąż za mało. Zapotrzebowanie na krew jest ogromne: potrzebuje jej średnio 1 na 10 osób hospitalizowanych. W Polsce przeprowadza się ok. 1,7 mln transfuzji rocznie. Pełnoskładnikowej krwi nie da się wytworzyć w laboratorium, więc jedyną drogą na jej pozyskanie jest pobranie od dawcy.

Najwyższym odsetkiem osób, które kiedykolwiek oddały krew, może poszczycić się Austria (66 proc.), kolejne miejsca zajmują Francja (52 proc.) i Grecja wraz z Cyprem (51 proc.). Polska z wynikiem 25 proc. plasuje się pod koniec stawki (za nami są tylko Włochy i Portugalia).

Jak widać na poniższej grafice, mimo ponad miliona donacji rocznie w Polsce krytycznie brakuje wielu grup krwi. Jedynie my, dawcy, możemy zmienić tę sytuację i wpłynąć swoim działaniem na rozwój krwiodawstwa i krwiolecznictwa w Polsce. Aktualne zapotrzebowanie na krew w danych placówkach można sprawdzić pod adresem: https://krew.info/zapasy/

Przykładowa prezentacja stanu krwi (na dzień 13.08.2020)

Uważam, że każdy choć raz powinien spróbować oddać krew. Jednorazowa próba nie zobowiązuje nas do żadnych dalszych donacji, nie będziemy nigdzie zarejestrowani, a dane, które podamy podczas wypełniania kwestionariusza, będą użytkowane na podstawie RODO, z którym wszyscy mieliśmy już do czynienia i wiemy, że to nic szkodliwego.

Każdy z nas może zmienić świat i uratować ludzi – wystarczy tylko ruszyć się sprzed ekranu smartfona i udać na najbliższą stację krwiodawstwa – bo warto!

Źródła: